O EKONOMII SPOŁECZNEJ

Pojęcie ekonomii społecznej jest bardzo szerokie i dotyka wielu sfer życia społecznego. Jednak, chcąc znaleźć wspólny mianownik, można powiedzieć, że kluczową zasadą w tej idei jest prymat działania na rzecz ludzi (członków, podopiecznych) nad maksymalizacją zysku. Oznacza to, że dla jednostek ekonomii społecznej istotne znaczenie – obok celu gospodarczego – ma misja społeczna.

Ekonomia społeczna to tylko jeden ze sposób określenia działalności gospodarczej, która łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne. Bywa ona określana również jako gospodarka społeczna, a także przedsiębiorczość społeczna. Najbardziej popularną i często stosowaną definicją jest ta sformułowana przez pracowników europejskiej sieci badawczej EMES (European Research Network). Według niej za przedsiębiorstwo społeczne uznaje się działalność o celach głównie społecznych, której zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę, a nie w celu maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców czy też właścicieli.

EMES określa kryteria społeczne i ekonomiczne, którymi powinny charakteryzować się inicjatywy wpisujące się w ekonomię społeczną.

Kryteria ekonomiczne:

• prowadzenie w sposób względnie ciągły, regularny działalności w oparciu o instrumenty ekonomiczne;
• niezależność, suwerenność instytucji w stosunku do instytucji publicznych;
• ponoszenie ryzyka ekonomicznego;
• istnienie choćby nielicznego płatnego personelu.

Kryteria społeczne:

• wyraźna orientacja na społecznie użyteczny cel przedsięwzięcia;
• oddolny, obywatelski charakter inicjatywy;
• specyficzny, możliwie demokratyczny system zarządzania;
• możliwie wspólnotowy charakter działania;
• ograniczona dystrybucja zysków.

Jedną z ważnych funkcją ekonomii społecznej jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Grupami społecznymi bardzo zagrożonymi wykluczeniem społecznym podmioty ekonomii społecznej uznają w szczególności: długotrwale bezrobotnych, bezdomnych, uzależnionych i izolowanych. Prowadząc proces reintegracji społecznej i zawodowej m.in. w oparciu o:

• spółdzielnie socjalne (wprowadzone w Polsce ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy);
• centra integracji społecznej i zakłady aktywności zawodowej – podmioty te mogą być tworzone przez sektor publiczny i instytucje niepubliczne. W sensie ścisłym w tym pierwszym przypadku (a zatem kiedy jest to instytucja prowadzona przez administrację) trudno jednak mówić o przynależności do sektora ekonomii społecznej;
• kluby integracji społecznej – mogą być tworzone przez ośrodki pomocy społecznej i organizacje pozarządowe, włączając do gospodarki rynkowej przyczyniają się one do podniesienia spójności społecznej i czynią to w tych obszarach marginalizacji, z którymi nie radzi sobie administracja publiczna.